پیش‌نوشت: این پست را حدود ۹ ماه پیش منتشر کردم، اما از آنجا که احساس کردم موضوع مهمی است، کمی آن را ویرایش کردم و با  تغییر تاریخ انتشار آن را بازنشر کردم.

مقدمه: طی چند ماه اخیر با مشاهده‌ی تعداد زیادی از وبلاگ‌ها و وب‌سایت‌ها به ویژه وبلاگ‌های دوستانم، متوجه شدم که بسیاری از نوشته‌ها اگرچه بسیار مفید، علمی و جذاب هستند. اما در نگاه اول این طور به نظر نمی‌آیند. این اتفاق برای من که به سادگی از خواندن بروشوری که روی زمین افتاده، نمی‌گذرم کمی عجیب بود. به همین علت به دنبال دلیلی برای این مسئله بودم که با موضوع تایپوگرافی آشنا شدم.

اصل بحث

به نظر من تولید و انتشار محتوای خوب، به خودی خود باعث موفقیت‌ محتوا نخواهد شد. بلکه شکل و قالبی هم که این محتوا از طریق آن ارائه می‌شود، مهم است. زیرا اولین تجربه مخاطب با ما از طریق همین شکل و قالب است. یعنی تصمیم او برای ماندن یا رفتن که در همان چندثانیه اولیه اتفاق می‌افتد بیش از آن که به محتوا مربوط باشد به کلیت صفحه‌ی ما ارتباط دارد. بررسی محتوا در درجه دوم و بعد از تصمیم به ماندن در در مرحله‌ی اول است.

منظور از شکل و قالب، شکیل و زیبا بودن سایت شما نیست (البته آن هم بد نیست). بحث من در اینجا بیشتر حول و حوش تایپوگرافی است.

به یاد داشته باشیم که مبحث تایپوگرافی فقط مختص شرکت‌ها و مجموعه‌ها بزرگ نیست بلکه برای یک وبلاگ کوچک شخصی که می‌خواهد خوانندگان خودش را داشته باشد هم قابل تعمیم است.

منظور از تایپوگرافی چیست؟

تایپوگرافی به موضوعاتی از قبیل نوع فونت، اندازه فونت، ضخامت فونت، فاصله بین کلمات، فاصله بین خطوط، فاصله بین پاراگراف‌ها. و… می‌پردازد.

سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که میزان اهمیت تایپوگرافی برای ما به نسبت دیگر اجزای کار، مانند خود محتوا، طراحی و رنگها به چه اندازه است؟ و آیا اصلا نیاز از است برای آن وقت صرف کنیم یا بهتر است بیشتر به فکر محتوا باشیم؟

با خواندن مقالاتی در مورد تایپوگرافی، اکنون می‌توانم با قطعیت بگویم که اهمیت آن اگر بیشتر از موارد بالا (محتوا، طراحی و رنگ‌بندی) نباشد مسلما کمتر نیست.

فونت نقش مهمی در ایجاد تصویر از برند ایجاد می‌کند. قطعا هر نوع فونتی نگرش مخصوص به خودش را دارد و این که ما در چه حوزه‌ای کار می‌کنیم، بر روی انتخاب فونت ما تاثیرگذار خواهد بود. مثلا فونتی که برای تبلیغات یک مهد کودک استفاده می‌شود، متفاوت است با فونتی که برای تبلیغات یک برند لوکس به کار می‌رود. و یا فونتی که برای یک وبلاگ شعر استفاده می‌شود با وبلاگی که در حوزه تکنولوژی فعالیت می‌کند قطعا باید متفاوت باشد.

مواردی که باید در تایپو گرافی به آن توجه شود

۱: نوع فونت

بسته به صنعتی که در آن فعالیت می‌کنیم، نوع فونت می‌تواند تغییر کند. مهمترین موردی که در انتخاب نوع فونت باید به آن توجه کرد خوانایی آن است. Iran Sans (دارای لایسنس)،ٰ Tahoma ، Byekan ،Xerosans، Dorid Arabic نمونه‌های خوبی هستند که می‌توان در وب فارسی از آنها استفاده کرد.

۲: اندازه فونت

یکی از مهمترین موارد در تایپوگرافی اندازه فونت است، که البته بسته به صفحه‌ای که در آن خوانده می‌شود متفاوت است. اما به طور کلی اندازه‌ فونت باید به نحوی باشد که در یک خط بیش از ۴۵ تا ۷۵ کاراکتربرای لاتین و ۴۸ تا ۸۷ کاراکتر برای زبان فارسی قرار نگیرد. چون بیش از این مقدار باعث خسته شدن مخاطب و کمتر از آن نیز باعث رفت و برگشت‌های پی در پی خواهد شد. که هر دو باعث دل‌زدگی مخاطب می‌شوند.

۳: فاصله بین خطوط

مانند اندازه فونت، فاصله بین خطوط نیز تاثیر شگرفی در چطور خوانده شدن متن توسط مخاطب دارد. بیشتر طراحان وب عقیده دارند که فاصله بین خط‌ها باید حداقل ۱/۵ برابر پهنای متن باشد.

۴: فاصله بین کلمات

فاصله بین کلمات نیز نه آنقدر کم باشد که کلمات به هم چسبیده به نظر بیاید و نه آنقدر زیاد که فاصله بین آنها جلب توجه کند.

۵: فاصله بین پاراگراف‌ها

قاعدتا فاصله بین پاراگراف‌ها باید نسبت به فاصله بین خطوط کمی بیشتر باشد. به طور کلی ایجاد فضای خالی در متن به بهتر خوانده شدن و دنبال کردن ادامه نوشته توسط مخاطب، به‌خصوص در سطح وب، کمک خواهد کرد.

۶: استفاده از نیم فاصله

استفاده از نیم فاصله نیز یکی دیگر از مواردی است که به زیبایی و خواندنی‌تر شدن متن شما کمک می‌کند. گرچه گوگل هنوز نیم‌فاصله را به درستی تشخیص نمی‌دهد. ولی مطمنا در آینده این مشکل را برطرف خواهد کرد.

۷: بولد کردن

از بولد کردن حتما در متن خود استفاده کنید. مخصوصا برای نکته‌های مهم، زیرا بسیاری از مخاطبان شما تنها با خواندن همین نکات مهم، راغب به خواندن کل متن می‌شوند. پس با بولد کردن به مخاطبان در پیدا کردن نکات مهم کمک کنید.

۸: استفاده از رنگ‌های متضاد

گرچه استفاده از رنگ‌های متضاد بین متن و پس زمینه، امری کاملا بدیهی برای بهتر خوانده شدن نوشته توسط مخاطب است. اما در بسیاری از وبلاگ‌ها می‌بینم که این موضوع را رعایت نمی‌کنند.

۹: عدم استفاده از فونت‌های مختلف

سعی کنید تا آنجا که می‌شود حداکثر از دو یا سه فونت در قسمت‌های مختلف‌ نوشته‌هایتان استفاده کنید. از عنوان گرفته تا متا دیتاها، البته استفاده بیش از حد از فونت‌های مختلف چندان برای مخاطب خوشایند نخواهد بود.

بدون شک موارد بالا تنها بخشی از مواردی است که باید در تایپوگرافی رعایت کرد، من هم سعی می‌کنم لیست بالا را به مرور کامل کنم.

در آخر دوست دارم دلایل اهمیت تایپوگرافی را عنوان کنم.

• سرعت خواندن

استفاده بهینه از تایپوگرافی باعث می‌شود مخاطب با سرعت بیشتری مطالب را بخواند. و به او در دریافت نکات مهم کمک می‌کند.

• خواننده را ترغیب به خواندن مطلب می‌کند

مسلما هر چه قدر هم متن شما علمی و جذاب باشد. اگر از فونت و استایل درستی استفاده نکرده باشید باعث می‌شود خواننده خسته شده و یا شاید از خواندن مطلب شما صرف نظر کند.

• بهبود سئو سایت

همگی می‌دانیم  متنی که بهتر خوانده شود و مخاطب را راغب به ماندن در صفحه کند، باعث بهبود سئو سایت نیز می‌شود. در نتیجه تایپوگرافی از طریق خدمت به مخاطب سئو را نیز بهبود می‌بخشد.

• زیبایی نوشته

تایپو گرافی را در دسته هنر طبقه‌بندی می‌کنند. پس یادمان باشد که هدف نهایی تایپوگرافی زیبا کردن متن شماست، تا مخاطب حس بهتری به نوشته شما داشته باشد.

برخی از منابع مورد استفاده

hubspot ، tingalls، Quora، vital